Klassiekers

 

Onder de hoofding 'Klassiekers' vind je titels van enkele literaire werken die enerzijds zo bekend zijn dat vrijwel iedereen "er al eens heeft over gehoord", en anderzijds een duidelijke invloed hebben uitgeoefend op de literatuur van binnen en buiten de eigen landgrenzen.

 

1984: Orwells dystopische roman speelt zich af in een toekomstige wereld waarin totalitarisme echt totaal is: alle macht is opgesplitst in drie ongeveer gelijke groepen: Eastasia, Eurasia en Oceanië. 1984 speelt zich af in Oceanië, waartoe ook het Verenigd Koninkrijk ('Airstrip One') behoort. Het hoofdpersonage Winston Smith is een man van middelbare leeftijd, een ondergeschikte van de heersende oligarchie, 'The Party', die elke persoon 24 uur per dag laat bewaken. Zelfs de gedachten van mensen worden gecontroleerd om de zuiverheid van het oligarchische systeem te waarborgen. Boegbeeld van het systeem is de alomtegenwoordige en almachtige Big Brother.

Absalom, Absalom! is een roman van de Amerikaanse auteur William Faulkner, voor het eerst gepubliceerd in 1936. Het speelt zich af voor, tijdens en na de burgeroorlog en is een verhaal over drie families uit het Amerikaanse Zuiden, met de nadruk op het leven van Thomas Sutpen.

De Aeneis is een Latijns episch gedicht, geschreven door Virgilius tussen 29 en 19 v. Chr. Het vertelt het verhaal van Aeneas, een Trojaan die naar Italië reist, waar hij de voorouder van de Romeinen wordt. Het omvat 9.896 lijnen in dactylische hexameter. De eerste zes van de twaalf boeken van het gedicht vertellen het verhaal van Aeneas' omzwervingen van Troje naar Italië, en de tweede helft van het gedicht vertelt over de uiteindelijke zege van de Trojanen in hun strijd tegen de Latijnen.

Anna Karenina (1878) van de Russische auteur Leo Tolstoj is een complexe roman van meer dan 800 pagina's in acht delen, met meer dan een dozijn hoofdpersonages. Het boek behandelt thema's als verraad, geloof, familie, huwelijk, de keizerlijke Russische samenleving, en het plattelands- versus het stadsleven. Het verhaal draait om een ​​buitenechtelijke affaire tussen Anna en de onstuimige cavalerie-officier graaf Alexei Kirillovich Vronsky, waar de sociale kringen van Sint-Petersburg aanstoot aan nemen. De jonge geliefden worden gedwongen naar Italië te vluchten, op zoek naar geluk.

Bekentenissen van Zeno (La coscienza di Zeno, 1923) van Italo Svevo is een Italiaanse roman over het fictieve personage Zeno Cosini, die op aanraden van zijn psychiater ('Doctor S') zijn memoires opschrijft om zijn ziekte te overwinnen. In de loop van het verhaal komt de lezer meer te weten over zijn vader, zijn bedrijf, zijn vrouw en zijn gewoonten. Het resultaat van het in dagboekvorm opgeschreven relaas van de 57-jarige hypochonder is een zelfspot waarin de hoofdpersoon altijd een komische kant ontdekt aan de ongelukkige gebeurtenissen die hem overkomen.

Beowulf is een heroïsch episch gedicht in het Oudengels, dat gebeurtenissen uit de 6e eeuw beschrijft en nu beschouwd wordt als het belangrijkste literaire werk dat in die taal is geschreven. Met meer dan 3000 regels maakt het gedicht 10 procent uit van het gehele corpus van bestaande oude Engelse literatuur. Beowulf is ook een van de vroegst overgebleven documenten die in gelijk welke volkstaal zijn geschreven en biedt zodoende waardevolle inzichten in de cultuur en geschiedenis van de middeleeuwen. De auteur, die het manuscript schreef tussen 975 en 1025, was een anonieme Angelsaksische dichter, door literatuurwetenschappers aangeduid als de "Beowulf-dichter". Nadat het eeuwenlang was genegeerd, verscheen het manuscript pas in 1815 in druk.

Decamerone is een collectie verhalen die Giovanni Boccaccio schreef, waarschijnlijk in de periode tussen 1349 en 1353. Dit meesterwerk van de Italiaanse prozaliteratuur verwierf reeds onder tijdgenoten de reputatie dat het draaide om overspelige vrouwen en hypocriete geestelijken die hun seksuele lusten wilden botvieren. De Decamerone speelt zich af tijdens de periode van de Zwarte Dood (de pest), die Florence trof in 1348. Boccaccio beschrijft het leven van degenen die zich van de pest trachten te isoleren, en degenen die ondanks alles hun gewone leven willen leiden.

De goddelijke komedie (La Divina Commedia) is een 14-eeuws epos van de Italiaanse dichter Dante Alighieri. Dante beschrijft hierin zijn reis door de hel (Inferno), het vagevuur (Purgatorio) en het paradijs (Paradiso). Daarbij wordt hij eerst begeleid door de Romeinse dichter Virgilius en vervolgens door zijn geliefde Beatrice. Hoewel de visie van de hel, het Inferno, zo levendig beschreven wordt dat moderne lezers er nog van kunnen genieten, zijn de andere delen moeilijker vanwege de geleerdheid en theologische theorie. Purgatorio is mogelijk het meest lyrische en menselijke van de drie. Er treden ook de meeste dichters in op; Paradiso is het meest theologische en bevat de mooiste en meest extatische mystieke passages, waarin Dante naar eigen zeggen dingen probeert te beschrijven die moeilijk over te brengen zijn.

Don Quichot: Don Quichot van Cervantes wordt beschouwd als de eerste moderne roman, en velen vinden het ook de beste roman aller tijden. Het 17e-eeuwse Spaanse boek is onovertroffen als een humoristisch meesterwerk, en tekent in een sprankelende prozastijl een satirisch portret van de 16e-eeuwse Spaanse samenleving. Don Quichot is de idealistische, krankzinnige en zelfverklaarde ridder die met zijn toegewijde, nuchtere schildknaap Sancho Panza tragische en komische avonturen beleeft.

Essais van Michel de Montaigne:  Aan zijn belangrijkste werk, de Essais, werkte deze  16e-eeuwse Franse filosoof vanaf 1572 tot aan zijn dood in 1592. De essays behandelen elk mogelijk onderwerp, zonder een bepaalde volgorde: medicijnen, ziekten, boeken, huiselijke zaken, paarden, de liefde, ... waarop Montaigne vervolgens reflecteert door zijn persoonlijke ervaringen en meningen erin te betrekken.

Frankenstein; or, The Modern Prometheus (gepubliceerd in 1818) is een roman van de Engelse schrijfster Mary Shelley waarin zij het verhaal vertelt van Victor Frankenstein, een jonge wetenschapper die een grotesk maar wijs schepsel creëert in een onorthodox wetenschappelijk experiment.

Grashalmen (Leaves of Grass) is een dichtbundel die de Amerikaanse dichter Walt Whitman publiceerde in 1855. Deze collectie werd al meteen bekritiseerd, vooral om Whitmans verheerlijking van het lichaam en van de seksualiteit, maar ook omwille van de nieuwe versvorm. Whitman maakte namelijk gebruik van het vrije vers, met lange, ritmische versregels die hij 'organisch' liet groeien. Nochtans wordt Leaves of Grass nu als Whitmans meesterwerk beschouwd, geapprecieerd om de rijke beeldentaal, de vranke, ongeremde uitdrukking, kortom een poëziebundel die een frisse wind liet waaien in de Amerikaanse literatuur.

Macbeth (ca. 1605) van Shakespeare vertelt het verhaal rond de moord op de Schotse koning Duncan I en de opkomst en ondergang van zijn moordenaar, Macbeth, losjes gebaseerd op de echte koning Macbeth van Schotland uit de elfde eeuw. De strijd in Shakespeares vier grote tragedies (Hamlet, Othello, King Lear en Macbeth) woedt in de mens zelf. Het is een spirituele strijd tussen goed en kwaad. Macbeth beseft dat hij zijn ziel verkoopt door te kiezen voor het kwaad. Blinde ambitie wordt hem fataal, zoals jaloezie de grote Othello velt, en zoals wraakgedachten Hamlets geest verzieken. Het is geen vijand van buitenaf die hen doodt, zoals de protagonisten overkomt in Shakespeares Romeinse tragedies over Coriolanus en Julius Caesar. Neen: het zijn zijzelf die hun ondergang bewerkstelligen. Na de moord op zijn Schotse koning is Macbeth ten dode opgeschreven, omdat hij niet kan leven met zijn verschrikkelijke daad.

Odyssee: een episch gedicht, toegeschreven aan de blinde dichter Homerus. Als een vervolg op de Ilias, vertelt de Odyssee over de avontuurlijke omzwervingen van de Griekse held Odysseus. Hij heeft net gevochten in de Trojaanse oorlog en keert nu samen met zijn mannen terug naar huis.

Alle verhalen van Edgar Allan Poe. Edgar Allan Poe (19 januari 1809 - 7 oktober 1849) is vooral bekend om zijn poëzie en korte verhalen, met name zijn verhalen over mysteries en het macabere zoals "The Pit and the Pendulum". Hij was een van de eerste beoefenaars van het korte verhaal in de Verenigde Staten. Hij wordt algemeen beschouwd als de uitvinder van het detective-fictiegenre en wordt verder gecrediteerd met zijn bijdragen aan het opkomende genre van sciencefiction.

De 154 Sonnetten van William Shakespeare  werden gepubliceerd in 1609 door de boekhandelaar-uitgever Thomas Thorpe, vermoedelijk zonder toestemming van de auteur. Velen wilden er het meest persoonlijke werk van Shakespeare in zien. Er werd ook druk gespeculeerd op de identiteit van de protagonisten, om te beginnen "de heer W. H." aan wie de bundel opgedragen was. Verder lijken de eerste 126 sonnetten te gaan over een bepaald persoon, mogelijk Henry Wriothesley, de graaf van Southampton - de mecenas aan wie Shakespeare zijn verhalend gedicht Venus and Adonis (1593) had opgedragen. En dan was er nog de mysterieuze "Dark Lady", aan wie de sonnettenreeks 127-152 is gewijd en waarbij men denkt aan Emilia Lanyer, Mary Fitton en andere vrouwen die Shakespeare gekend heeft. Toch is het helemaal niet zeker of we hier te maken hebben met een getrouwe weerspiegeling - een soort autobiografisch drama - van gebeurtenissen uit Shakespeares liefdesleven. De recentste Nederlandse vertalingen van de Sonnetten van Shakespeare zijn die van Bas Belleman (2020) en Jules Grandgagnage (2021).

The Canterbury Tales (Geoffrey Chaucer, 14e eeuw) speelt zich af in de middeleeuwen en gaat over de bedevaart die een groep pelgrims van Southwark (Londen) naar Canterbury maken. Met deze pelgrimage willen ze hulde brengen aan de heilig verklaarde aartsbisschop Thomas Becket, die in opdracht van de Engelse koning Henry II werd vermoord. De 30 pelgrims verzamelen bij de Tabard Inn en vertellen elkaar hun belevenissen. Ze spreken af om zowel op de heenweg als op de terugweg ieder twee verhalen te vertellen. Wie de wedstrijd wint, krijgt op kosten van de andere bedevaarders een gratis maaltijd in Bailey’s tavern. Chaucer plande dus een honderdtwintigtal verhalen, maar het werk is echter onvoltooid gebleven.

Trots en vooroordeel (Pride and Prejudice) van Jane Austen  is een klassieke 'comedy of manners' die de 18e-eeuwse samenleving en in het bijzonder de verwachtingen van vrouwen uit die tijd satiriseert. De roman volgt die de romantische verwikkelingen van de gezusters Bennet en draait om liefde, klasse en hoe trots en vooroordelen Elizabeths en Darcy's liefde dwarsbomen.

Walden van de Amerikaanse schrijver-filosoof Henry David Thoreau is een autobiografisch verslag van een experiment in eenvoudig leven en zelfvoorziening. Thoreau weigerde een leven te leiden zoals de gewone dorpelingen die met hun dagelijkse routines volgens hem te veel van hun vrijheid inleverden. Hij ging in een kleine hut wonen aan de oever van Walden Pond, een meertje in Concord, Massachusetts en verbleef er 2 jaar en 2 maanden. In het filosofische boek dat ontstond als neerslag van zijn ervaringen vraagt hij zich af wat een mens echt nodig heeft om te kunnen leven. Hij komt daarbij tot de conclusie dat veel dingen overbodig zijn en dat men best een sober leven kan leiden zonder luxe.

Woeste hoogten (Wuthering Heights) is een roman uit 1847 van Emily Bronté. In een reeks van flashbacks schetst Brontë een krachtig beeld van de raadselachtige Heathcliff, die als dakloos kind door meneer Earnshaw vanuit de straten van Liverpool naar de Heights wordt gebracht. Daar groeit hij op samen met Catherine en Hindley. Na Earnshaws dood wordt Heathcliff gepest door Hindley, die hem als een rivaal beschouwt omdat ook hij van Catherine houdt. Na een reeks tragische gebeurtenissen, waaonder de dood van zijn geliefde Catherine, raakt Heathcliff steeds meer geïsoleerd en vervreemd van het dagelijkse leven. Hij lijdt onder verschrikkelijke visioenen en verlangt naar de dood die hem zal herenigen met Catherine.